اصطلاح سینتکس در برنامه نویسی، فقط مخصوص زبان برنامه نویسی پایتون نیست بلکه یک اصطلاح رایج در بین تمام زبان های برنامه نویسی هست. سینتکس (Syntax) به مجموعه‌ای از قواعد و دستورات نوشتن یک برنامه با زبان برنامه نویسی گفته میشه که ساختار و نحوه نوشتن کدها در یک زبان برنامه‌نویسی رو تعیین میکنه. دستوراتی مثل علائم نگارشی و ویرگول و علامت تعجب و دستورات حلقه ها و شرطی و کلی دستورات دیگه در واقع همون سینتکس پایتون هستن. از اونجایی که زبان برنامه نویسی پایتون سینتکس ساده و خوانایی بالا در بین تمام زبان های برنامه نویسی رو داره، یکی از دلایل اصلی محبوبیت این زبان هست. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین ویژگی‌های سینتکس پایتون می‌پردازیم و با ساختار سینتکس پایتون بیشتر آشنا میشیم.

خوانایی و سادگی سینتکس پایتون

خوانایی و سادگی پایتون به این دلیل هست که اصلا این زبان برنامه نویسی اومده بود برای اینکه بشه باهاش به سادگی سیستم های هوشمند و آنالیز اطلاعات و دیتاها رو انجام داد. به همین خاطر از همون ابتدا پایتون به ‌طور خاص طراحی شده تا کدها به راحتی خونده و درک بشن. برخلاف برخی زبان‌های برنامه‌نویسی مثل C یا Java که از علائم نگارشی مانند {} برای تعیین بلوک‌های کد استفاده میکنن، پایتون از فاصله‌ها (Indentation) برای این منظور استفاده میکنه. این ویژگی باعث میشه کدهای پایتون بسیار تمیز و سازمان ‌یافته به نظر برسن و در واقع اصول کدنویسی تمیز رو در خودش داره.

در این مثال، بلوک‌های کد با استفاده از فاصله‌ها از هم جدا شدن. نقاطی که پشت نوشته ها به صورت نقطه چین میبینی درواقع نشون دهنده ی میزان فرو رفتگی کد هست. این روش نه تنها خوانایی کد را افزایش میده، بلکه از خطاهای ناشی از بسته ‌نشدن صحیح بلوک‌ها نیز جلوگیری میکنه چون اکثر برنامه نویس های سایر زبان ها، باگ های خیلی زیادی از بابت همین بسته نشدن بلوک های کد ها رو دارن.

• استفاده از کلیدواژه‌ها

پایتون از کلیدواژه‌هایی مانند if، else، for، while،  def و غیره استفاده میکنه که معنای خاصی در زبان دارن. این کلیدواژه‌هایی که به سادگی با خوندن اون ها میشه متوجه شد که الان قراره چه دستوری نوشته و اجرا بشه، به برنامه‌نویس کمک میکنه تا ساختارهای کنترلی و توابع را به راحتی تعریف کنه.

در این مثال، کلیدواژه  def برای تعریف یک تابع استفاده شده است.

• نظم و ساختار

پایتون از ساختارهای داده‌ای مانند لیست‌ها، تاپل‌ها، دیکشنری‌ها و رشته ها و مجموعه‌ها پشتیبانی میکنه. این ساختارها به برنامه‌نویس اجازه میده تا داده‌ها را به شیوه ای سازمان ‌یافته مدیریت کنه و با توجه به نوع برنامه و کاری که میخواد انجام بده از نوع داده ای مورد نظرش استفاده کنه.

• توابع و ماژول‌ها

پایتون از تعداد خیلی زیادی تابع و ماژول‌ های مختلف پشتیبانی میکنه که به برنامه‌نویس اجازه میده کدها رو به بخش‌های کوچک‌تر و قابل استفاده‌ی مجدد تقسیم کنه. این ویژگی باعث افزایش کارایی و کاهش تکرار در کدها میشه و سرعت توسعه ی برنامه ها خیلی بالا میره و پروژه ها با سرعت بالاتری انجام میشه.

در این مثال، از ماژول  math برای دسترسی به مقدار  piاستفاده شده.

• خطاها و استثناها

پایتون از مکانیزم‌های مدیریت خطا و استثناها پشتیبانی میکنه. این ویژگی باعث میشه که برنامه نویس بتونه خطاهای مختلف رو که احساس میکنه ممکنه در برنامه ایجاد بشه رو از قبل پیشبینی و مدیریت کنه و اینجوری برنامه به باگ کمتری میخوره و راحت تر اجرا میشه. این قابلیت خیلی عالیه در خیلی از پروژه ها هست که برخی بخش ها باهم تداخلاتی دارن و وقتی از این متد برای مدیریت خطاها استفاده میکنی دیگه خیالت راحته که برنامه بدون هیچ مشکلی کار میکنه و حتی تداخل هم بده خودت میتونی مدیریت کنی بدون اینکه مشکلی برای پروژه پیش بیاد.

در این مثال، اگر خطای تقسیم بر صفر رخ بده، برنامه به جای متوقف شدن، پیام مناسبی نمایش میده که به معنی هندل کردن خطا هست.

فرمت پایتون چیست؟

فرمت پایتون به شیوه‌ای گفته میشه که کدهای پایتون نوشته و سازمان‌دهی میشن. فرمت‌بندی صحیح کدها نه تنها خوانایی رو افزایش میده، بلکه از بروز خطاهای ناخواسته هم جلوگیری میکنه. در این بخش، به بررسی مهم‌ترین اصول فرمت‌بندی در پایتون می‌پردازیم.

• فاصله‌ها و تو رفتگی‌ها (Indentation)

همان‌طور که قبلاً اشاره شد، پایتون از فاصله‌ها برای تعیین بلوک‌های کد استفاده میکنه. معمولاً از ۴ فضای خالی یا همون space برای هر سطح تو رفتگی استفاده میشه. این روش باعث میشه کدها به ‌طور یکسان و استاندارد نوشته بشن.

• نام‌گذاری متغیرها و توابع

متغیر ها و توابع در پایتون از قواعد خاصی برای نام گذاری استفاده میشن. معمولاً از snake_case برای نام‌گذاری متغیرها و توابع استفاده میشه. این روش شامل استفاده از حروف کوچک و جدا کردن کلمات با زیرخط (_) هست.

• طول خطوط کد

پایتون توصیه می‌کند که طول هر خط کد از ۷۹ کاراکتر تجاوز نکند. این قاعده به خوانایی کدها کمک میکنه و باعث میشه کدها در صفحه‌های نمایش کوچک‌تر نیز به‌راحتی قابل مشاهده باشن. منظور از اینکه هر خط کد از 79 کاراکتر رد نکنه این نیست که کلا برنامه ی شما کمتر از 79 خط باشه. منظور اینه که هر یک خط برنامه ای که مینویسی همینوجوری پشت هم تایپ نکنی و بری جلو. وسطاش اینتر بزنی و خط بعد بنویسی و با فاصله گذاری بتونی یک کدنویسی تمیز داشته باشی.

• کامنت‌ها و مستندات

کامنت‌ها و مستندات بخش مهمی از فرمت‌بندی کدها هستند. پایتون از کامنت‌های تک‌خطی (#) و کامنت‌های چندخطی (“”” یا ”’)  پشتیبانی می‌کند. استفاده از کامنت‌ها به دیگر توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا هدف و عملکرد کدها را بهتر درک کنند.

پسوند فایل‌های پایتون چیست؟

پسوند فایل‌های پایتون به شناسایی فایل‌های حاوی کدهای پایتون توسط کامپیوترها و سیستمی های نرم افزاری که برای اون ها برنامه ی پایتونی ایجاد کردیم کمک میکنه. در این بخش، به بررسی پسوندهای رایج فایل‌های پایتون و کاربردهای آن‌ها می‌پردازیم.

• پسوند py.

پسوند .py  رایج‌ترین پسوند برای فایل‌های پایتون هست. در تمام آموزش های پایتون همیشه از این فرمت فایل برای نوشتن برنامه های پایتونی استفاده میشه و تقریبا در 99 درصد مواقع و پروزه ها از همین فرمت برای ساخت اپلیکیشن های پایتونی استفاده میشه. این پسوند نشان ‌دهنده‌ی فایل‌های حاوی کدهای منبع پایتون هست. زمانی که یک فایل با پسوند .py ایجاد میکنی، میتونی اون رو با استفاده از مفسر پایتون اجرا کنی.

• پسوند pyc.

پسوند .pyc برای فایل‌های کامپایل ‌شده‌ی پایتون استفاده میشه. درسته که در مقاله ی پایتون چیست توضیح دادم که ساختار پایتون یک ساختار مفسری هست و کامپایلری نیست ولی این رو باید در نظر داشته باشی که وقتی برنامه ی پایتونی تفسیر میشه مفسر پایتون کدهایی که نوشتی رو به بایت کد تبدیل میکنه که قابل ترجه برای رم و ساختار کامپیوتر هست و خود سیستم یک فایل PYC برای اون برنامه درست میکنه و شبیه ساختار کَش هست. این فایل‌ها برای افزایش سرعت اجرای برنامه‌ها در دفعات بعدی استفاده میشن.

• پسوند pyd.

پسوند .pyd برای فایل‌های DLL پایتون استفاده میشن. این فایل‌ها معمولاً شامل کدهای کامپایل‌شده‌ی C یا C++ هستن که به عنوان ماژول‌های پایتون استفاده میشن. قبلا هم گفتم، پایتون در واقع از زبان برنامه نویسی C , C++ درست شده و در نهایت به این زبان تبدیل میشه و اجرا میشه.

• پسوند pyw.

پسوند .pyw برای فایل‌های پایتون استفاده می‌شود که نیازی به نمایش پنجره‌ی کنسول ندارن. این پسوند معمولاً برای برنامه‌های گرافیکی یا برنامه‌هایی که از رابط کاربری گرافیکی (GUI) استفاده می‌کنند، به کار میره. مثلا وقتی شما از کتابخانه ی Tkinter برای نوشتن برنامه های گرافیکی پایتونی استفاده میکنی این کتابخانه در نهایت از پسوند .pyw استفاده میکنه.

• پسوند pyz.

پسوند .pyz برای فایل‌های فشرده‌ی پایتون استفاده میشه. این فایل‌ها شامل چندین ماژول و اسکریپت پایتون هستن که به صورت فشرده در یک فایل واحد ذخیره شدن.

• سوالات متداول

1. برای اجرای برنامه های پایتونی نیاز به استفاده از سمیکالن هست ؟

خیر، برای اجرای برنامه های پایتونی شما نیاز به استفاده از سمیکالن نداری.

2. در پروژه های پایتون از چه پسوندی باید استفاده کنیم ؟

در تمام پروژه های پایتونی شما صرفا از پسوند فایل PY. استفاده میکنی و نیازی به استفاده از سایر پسوندها نداری.

3. برای کامنت گذاری در پایتون از کدوم ساختار بهتره استفاده بشه ؟

در اکثر مواقع پشت اون خط کدی که میخوای کامنت کنی علامت هشتگ (#) قرار بدی. اگر هم نیاز به توضیحات چند خطی داری باید از (“””) استفاده کنی.

جمع بندی

سینتکس پایتون به دلیل سادگی و خوانایی بالا، یکی از نقاط قوت این زبان هست. فرمت ‌بندی صحیح کدها نیز به افزایش خوانایی و کاهش خطاها کمک میکنه و در نهایت، پسوند فایل‌های پایتون به شناسایی و اجرای صحیح کدها کمک میکنه. با درک این مفاهیم، شما به عنوان یک برنامه‌نویس پایتون، میتونی کدهای بهتری بنویسی و از قابلیت‌های این زبان بهره‌مند بشی. پایتون به دلیل سادگی و انعطاف‌پذیری، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای توسعه‌دهندگان در سراسر جهان هست و در انواع زمینه های مختلف کاربرد داره و بازار کار بشدت قوی و پر تقاضایی رو داره. اگر میخوای وارد دنیای برنامه نویسی با پایتون بشی، پیشنهاد میکنم حتما آموزش صفر تا صد زبان برنامه نویسی پایتون وبیترن رو آموزش ببینی تا بتونی به صورت کامل و حرفه ای به این زبان برنامه نویسی قدرتمند مسلط بشی و وارد دنیای برنامه نویس ها بشی.